W dniu 26 czerwca 2015 roku ukazała się informacja o wynikach kontroli „Udzielanie zamówień publicznych na usługi zewnętrzne przez podmioty sektora publicznego” (LWA-4113-003-00/2014) przeprowadzonej przez Delegaturę w Warszawie NIK.
[quote_center]Tutaj możesz pobrać plik >> Udzielanie zamówień publicznych na usługi zewnętrzne przez podmioty sektora publicznego << [/quote_center]
Po przeprowadzonej kontroli NIK sformułowała trzy wnioski systemowe oraz dwa wnioski de lege ferenda zmierzające do zwiększenia efektywności i przejrzystości systemu zamówień publicznych, a także zminimalizowania ryzyka korupcji.
Wniosek systemowy NIK zmierzający do wprowadzenia obowiązku sporządzania przez jednostki sektora finansów publicznych rocznych planów zamówień publicznych niezależnie od wartości zamówienia została wykorzystany w procesie przygotowania projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw z dnia 19 stycznia 2016 roku.
W projekcie ustawy dodano art. 13 a, z którego jednoznacznie wynika obowiązek niezwłocznego zamieszczania przez zamawiającego planów postępowań o udzielenie zamówienia publicznego na najbliższy rok finansowy. Przedmiotowy przepis pośrednio konsumuje jeden z wniosków de lege ferenda sformułowany przez NIK dotyczący obligatoryjnej publikacji wstępnych ogłoszeń informacyjnych o planowanych zamówieniach publicznych.
Ponadto drugi wniosek de lege ferenda dotyczący konieczności doprecyzowania w ustawie pzp przepisów regulujących powoływanie i pracę komisji przetargowych poprzez nałożenie na kierownika zamawiającego obowiązku dokonania imiennego podziału zadań i odpowiedzialności poszczególnych członków komisji za konkretne czynności w prowadzonym postępowaniu, został skonsumowany poprzez nowe brzmienie art. 21 ust 3 projektu ustawy.
[pull_quote_center]Wnioski z raportu NIK [/pull_quote_center]
Biorąc pod uwagę wyniki kontroli, Najwyższa Izba Kontroli uważa, że do zwiększenia efektywności i przejrzystości systemu zamówień w sektorze publicznym, a także zminimalizowania ryzyka korupcji przyczyni się:
- Obowiązek sporządzania przez jednostki sektora finansów publicznych rocznych planów zamówień publicznych niezależnie od wartości zamówień.
Zgodnie z art. 44 ust. 3 pkt 1 uofp wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów oraz optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów. Dochowaniu tych zasad służy m.in. planowanie zamówień publicznych, poprzedzone rzetelną identyfikacją potrzeb jednostki oraz udokumentowaną analizą kosztów i korzyści.
Obowiązek sporządzania planu zamówień nie został expressis verbis określony w konkretnej normie prawnej, może on być wywiedziony dopiero w drodze wykładni systemowej i funkcjonalnej ustawy Pzp. Normatywny charakter planu zamówień publicznych wynika m. in. z art. 32 ustawy Pzp regulującego zasady rzetelnego obliczenia wartości szacunkowej zamówień oraz zakazu podziału zamówień w celu obejścia przepisów ustawy oraz art. 5 ust. 3 ustawy Pzp (formułującego zakaz łączenia zamówień z usługami o charakterze niepriorytetowym14), w związku z art. 13 (ogłoszenia informacyjne o zamówieniach planowanych w terminie następnych 12 miesięcy) oraz art. 4 pkt 8 tej ustawy (próg kwotowy stosowania ustawy).
Jeżeli chodzi o zamówienia, których udzielenie nie podlega przepisom ustawy Pzp, to o obowiązku ich planowania decyduje kierownik danej jednostki (uregulowania wewnętrzne), tymczasem w ocenie NIK, nie jest możliwe racjonalne wydatkowanie środków publicznych bez ujęcia w planie zamówień również tych zamówień.
Plan zamówień daje kierownikowi jednostki całościową wiedzę o liczbie i wartości planowanych przez jednostkę zamówień, terminach oraz trybach ich udzielenia, co jest niezbędne dla sprawowania rzetelnej kontroli zarządczej. -
Eliminowanie z systemu zamówień rozwiązań, które dają jednostkom sektora finansów publicznych możliwość dzielenia zamówienia na części i udzielenia go bez stosowania zasad i procedur określonych przepisami ustawy Pzp (np. art. 6a ustawy).
Wyniki kontroli wskazały, że art. 6a ustawy Pzp wykorzystywany był w sposób nieuprawniony jako podstawa do niestosowania przy udzielaniu zamówień przepisów ustawy Pzp, w sytuacji gdy na skutek niewłaściwego planowania zamówień nie udało się wszcząć bądź zakończyć postępowania w określonym czasie lub na etapie planowania nie oszacowano wartości całego zamówienia ani też nie wyodrębniono i nie oszacowano jego części.
Niezależnie jednak od ww. stwierdzonych nieprawidłowości należy zauważyć, że art. 6a ustawy Pzp, stanowiący lex specialis w stosunku do art. 32 ust. 4 ustawy, pozwala zamawiającemu w przypadkach uzasadnionych względami np. organizacyjnymi lub gospodarczymi na udzielanie części zamówienia bez stosowania zasad i procedur określonych przepisami ustawy Pzp. Wprowadza on zatem ograniczenie sektora zamówień publicznych, których udzielenie musi odbywać się na zasadach konkurencyjności, jawności i przejrzystości.
Od 16 kwietnia 2014 r. nastąpiło dalsze poważne ograniczenie zakresu stosowania ustawy Pzp poprzez podwyższenie w art. 4 pkt 8 kwoty wartości zamówienia decydującej o obowiązku stosowania ustawy z 14 000 euro do 30 000 euro15.
W związku z powyższym oraz w sytuacji, kiedy ustawa Pzp umożliwia zamawiającemu realizację zamówienia w częściach (art. 36 ust. 2 pkt 1) utrzymywanie możliwości dodatkowego dzielenia zamówienia na części prowadzącego, zgodnie z art. 6a, do zniesienia obowiązku stosowania zasad i procedur określonych przepisami ustawy Pzp jest nieuzasadnione. Wpływa bowiem negatywnie na konkurencyjność, a co za tym idzie efektywność ekonomiczną. Ponadto, brak w jednostkach sektora publicznego wewnętrznych regulaminów dotyczących zamówień podprogowych lub niejednoznaczność tych uregulowań zwiększa ryzyko wystąpienia zjawisk korupcjogennych.3. Wprowadzenie zasady rozpoznawania odwołań przez Krajową Izbę Odwoławczą (KIO) w składach co najmniej dwuosobowych.
W latach 2012–2014 (I półrocze) Krajowa Izba Odwoławcza rozpoznała w składzie jednoosobowym 5.371 spraw, natomiast w składzie trzyosobowym 1.296 spraw.
Zgodnie z art. 188 ust. 1 ustawy Pzp KIO rozpoznaje odwołania w składzie jednoosobowym. Jednocześnie przepis ten pozwala na rozszerzenie składu orzekającego do trzech osób, w przypadku szczególnej zawiłości sprawy lub jej precedensowego charakteru, pozostawiając decyzję w tym zakresie do uznania Prezesa KIO.
W ocenie NIK, powyższe uregulowania nie gwarantują przejrzystości systemu odwoławczego. W ważnych dla interesu ekonomicznego stron sprawach oraz w związku z prawem do zaskarżenia orzeczenia KIO do sądu, szczególnie istotne jest wszechstronne i obiektywne rozpoznanie sprawy. Wszechstronność i obiektywizm w ocenie okoliczności sprawy może zapewnić wieloosobowy skład orzekający, z uwagi na różnorodną wiedzę i doświadczenie poszczególnych członków.
Ponadto, wprowadzenie w ustawie Pzp wieloosobowego składu orzekającego KIO wyeliminuje uznaniowość decyzji Prezesa KIO w zakresie określania zawiłości sprawy i ustalania liczby członków składów orzekających.
Niezależnie od przedstawienia powyższych wniosków systemowych NIK wnioskuje do Prezesa Rady Ministrów i Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych o:
1. Modyfikację art. 13 ustawy Pzp dotyczącego wstępnych ogłoszeń informacyjnych, tak aby publikacja ogłoszeń stała się obligatoryjna.
Obecnie możliwość publikacji wstępnych ogłoszeń informacyjnych ograniczona jest do zamówień o wartości powyżej progów unijnych, których łączna wartość w określonych kategoriach przekracza wskazane w ustawie kwoty. Jednostki kontrolowane (poza jedną) nie korzystały z możliwości publikacji wstępnych ogłoszeń informacyjnych, ponieważ w ich opinii, z ogłoszeń takich korzysta się głównie w celu skracania terminów składania ofert. Tymczasem, zdaniem NIK, ogłoszenia informacyjne pozwalają wykonawcom na rzetelne przygotowanie się do udziału w postępowaniu (m.in. zebranie odpowiedniego zespołu czy nawet stworzenie konsorcjum) w celu rzetelnego wykonania przedmiotu zamówienia. Zatem upowszechnienie instytucji wstępnego ogłoszenia informacyjnego jest korzystne zarówno dla zamawiających jak i wykonawców.2. Doprecyzowanie w ustawie Pzp przepisów regulujących powoływanie i pracę komisji przetargowych poprzez nałożenie na kierownika zamawiającego obowiązku dokonania imiennego podziału zadań i odpowiedzialności poszczególnych członków komisji za konkretne czynności w postępowaniu.
Komisja przetargowa dokonuje wielu istotnych czynności związanych z przygotowaniem i udzieleniem zamówienia publicznego, których prawidłowość ma decydujące znaczenie dla wyboru najkorzystniejszej oferty. Ogólny lub formalny podział zadań, który stwierdzono w kontrolowanych jednostkach, zdaniem NIK, stwarza poczucie anonimowości, co może mieć negatywny wpływ na prawidłowość podejmowanych decyzji na poszczególnych etapach postępowania. Przypisanie bowiem imiennie wskazanemu pracownikowi konkretnych czynności do wykonania, motywuje go do szczególnej staranności w działaniu i wzięcia odpowiedzialności za prawidłowy rezultat tych działań. Istotne znaczenie ma również fakt, iż w przypadku uchybień czy nieprawidłowości w udzieleniu zamówienia, szczegółowe pisemne określenie obowiązków poszczególnych członków komisji przetargowej stanowi podstawę ich zindywidualizowanej odpowiedzialności (np. dyscyplinarnej, karnej).
Źródło: >> NIK <<
