Odpowiedz na: Komitety audytu

[kikcloud]

Kiedyś – jak jeszcze robiłem kontrole zewnętrzne – byłem w jakiejś małej gminie na kontroli dotacji. W trakcie przeprowadzenia kontroli „wyszło” na jaw szereg nieprawidłowości. Postanowiłem porozmawiać z wójtem. W trakcie rozmowy, kiedy powoływałem się miedzy innymi na ustawę o finansach publicznych wójt z niekłamaną szczerością w oczach wyznał mi:
„Wiesz Pan, a u nas ta ustawa się jakoś nie przyjęła” 😀
Zastanawiacie się, dlaczego w MF nie ma nadal komitetów audytu? Odpowiedź jest prosta. W MF i nie tylko (cierpi na to duża część „rządówki” ) ta ustawa po prostu się nie przyjęła. 😉

Zgodnie z art. 289. 1. Do zadań komitetu audytu należy w szczególności:
1) sygnalizowanie istotnych ryzyk;
2) sygnalizowanie istotnych słabości kontroli zarządczej oraz proponowanie jej usprawnień;
3) wyznaczanie priorytetów do rocznych i strategicznych planów audytu wewnętrznego;
4) przegląd istotnych wyników audytu wewnętrznego oraz monitorowanie ich wdrożenia;
5) przegląd sprawozdań z wykonania planu audytu wewnętrznego oraz z oceny kontroli zarządczej;
6) monitorowanie efektywności pracy audytu wewnętrznego, w tym przeglądanie wyników
wewnętrznych i zewnętrznych ocen pracy audytu wewnętrznego;
7) wyrażenie zgody na rozwiązanie stosunku pracy oraz zmianę warunków płacy i pracy kierowników komórek audytu wewnętrznego.

Aby ułatwić nieco pracę przyszłym kolegom z komitetu audytu przy MF spróbuję zasygnalizować parę istotnych ryzyk i słabości kontroli zarządczej wynikających li tylko z formalno organizacyjnych rozwiązań przyjętych w MF.
Na początek tytułem wstępu.
W znowelizowanej ustawie o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. (Dz.U. Nr 157, poz. 1240) w art. 272 ust 1 określa się audyt wewnętrzny, jako działalność niezależną i obiektywną, której celem jest wspieranie ministra kierującego działem lub kierownika jednostki w realizacji celów i zadań przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze. Zgodnie z art. 280 oraz art. 277 ust. 3 ustawy, poczynając od 1 stycznia 2010 r. audytor wewnętrzny kierujący komórką wieloosobową, podobnie jak audytor zatrudniony w komórce jednoosobowej, powinien podlegać bezpośrednio (wprost) kierownikowi jednostki oraz administracyjnie dyrektorowi generalnemu (podległość organizacyjna). Intencją zmiany ustawy w tym zakresie było wzmocnienie roli audytu wewnętrznego. W uzasadnieniu do zmiany ustawy o finansach publicznych czytamy,
że to wzmocnienie miało polegać na miedzy innymi na:
 wzmocnieniu roli audytu wewnętrznego poprzez podporządkowanie audytora wewnętrznego kierownikowi jednostki (ministrowi, wojewodzie, kierownikowi urzędu) w tych jednostkach, w których do tej pory podlegali dyrektorom generalnym,
 uzyskaniu większej aktywności audytora wewnętrznego w obszarach związanych
z najważniejszymi celami realizowanymi przez dany urząd,
 obowiązku zapewnienia warunków niezbędnych do niezależnego, obiektywnego
i efektywnego prowadzenia audytu wewnętrznego, w tym organizacyjnej odrębności komórki audytu wewnętrznego oraz ciągłości jego prowadzenia,
 przekazaniu do kompetencji ministrów oraz wojewodów merytorycznej strony współpracy
z audytorem wewnętrznym, np. wyznaczanie priorytetów do pracy audytu, zatwierdzenie rocznych planów audytu, podejmowanie decyzji w sprawie wdrażania rekomendacji
z przeprowadzanych audytów.

Moje pierwsze pytanie, dlaczego w Ministerstwie Finansów kierownik komórki audytu wewnętrznego podlega bezpośrednio pod Podsekretarza Stanu Głównego Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych, a nie jak to wynika z art. 280 obowiązującej ustawy pod kierownika jednostki, którym w myśl wyżej wymienionej ustawy jest Pan Minister?

Należy zaznaczyć, że Podsekretarz Stanu Główny Rzecznik Dyscypliny Finansów Publicznych zgodnie z zarządzaniem Ministra Finansów nr 3 z dnia 20 stycznia 2010 r. w sprawie podziału kompetencji w Kierownictwie Ministerstwa Finansów sprawuje jednocześnie nadzór nad zadaniami realizowanymi przez:
 Departament Rozwoju Rynku Finansowego,
 Departament Informatyki,
 Departament Audytu Sektora Finansów Publicznych,
 Biuro Dyscypliny Finansów Publicznych,
 Departament Rachunkowości.
Osobliwym – w świetle nowej ustawy o finansach publicznych – wydaje się również zapis zawarty
w § 7.1 pkt 1) wyżej wymienionego zarządzenia, w którym stwierdza się jednoznacznie,
że Podsekretarz Stanu wykonuje zadania należące do właściwości Ministra Finansów określone w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, w zakresie koordynacji kontroli zarządczej i koordynacji audytu wewnętrznego.
Muszę tu przypomnieć, że zgodnie z art. 272 wyżej wymienionej ustawy „Audyt wewnętrzny jest działalnością niezależną i obiektywną, której celem jest wspieranie ministra kierującego działem lub kierownika jednostki w realizacji celów i zadań przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze.”
Przy takim podziale kompetencji Pan Podsekretarz Stanu jednocześnie będzie odpowiedzialny za zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej (Art. 69 ustawy) oraz za systematyczną ocenę jej funkcjonowania w Ministerstwie Finansów. Moim zdaniem stoi w sprzeczności z zapisami ustawy o finansach publicznych oraz Międzynarodowymi Standardami Profesjonalnej Praktyki Audytu Wewnętrznego, a także –a może przede wszystkim- ze zdrowym rozsądkiem. Zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Profesjonalnej Praktyki Audytu Wewnętrznego zarządzający audytem wewnętrznym musi podlegać takiemu szczeblowi zarządzania w ramach organizacji, który pozwoli audytowi wewnętrznemu wypełnić jego obowiązki. Zarządzający audytem wewnętrznym musi, co najmniej raz na rok, potwierdzać niezależność działalności audytu wewnętrznego. W przypadku rzeczywistego lub domniemanego naruszenia niezależności lub obiektywizmu, szczegóły tego naruszenia muszą zostać ujawnione odpowiednim stronom. Sposób ich ujawnienia zależy od charakteru naruszenia

Stąd moje drugie pytanie.
W jaki sposób – przy takim podziale kompetencji – Pan Minister zapewni niezależną i obiektywną ocenę kontroli zarządczej przez audytorów wewnętrznych i czy ta ocena będzie zgodna z Międzynarodowymi Standardami Profesjonalnej Praktyki Audytu Wewnętrznego mając na uwadze Komunikat Nr 1 Ministra Finansów w sprawie standardów audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych z dnia 19 lutego 2009 r. (Dz.Urz.MF Nr 2, poz. 12) w którym określa się je, jako standardy audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych?

Następnie chciałbym również zapytać Pana Ministra o różnicę pomiędzy definicją kierownika jednostki w ustawie o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. (Dz.U. Nr 157, poz. 1240), a tą sformułowaną w ustawie o ochronie informacji niejawnych tekst jednolity z dnia 22 września 2005 r. (Dz.U. Nr 196, poz. 1631).

Czy tekst wynikający z art. 18. ustawy o ochronie informacji niejawnych mówiący, że: „kierownikowi jednostki organizacyjnej podlega bezpośrednio pełnomocnik do spraw ochrony informacji niejawnych, zwany dalej „pełnomocnikiem ochrony”, który odpowiada za zapewnienie przestrzegania przepisów o ochronie informacji niejawnych” znaczy co innego niż tekst wynikający z art. 280 ustawie o finansach publicznych mówiący że:
„kierownik komórki audytu wewnętrznego podlega bezpośrednio kierownikowi jednostki, a w urzędzie administracji rządowej, w którym tworzy się stanowisko dyrektora generalnego urzędu – dyrektorowi generalnemu w zakresie określonym odrębnymi ustawami”?
Czy w tych ustawach jest mowa o tym samym kierowniku jednostki, czy może o dwóch różnych?

Jeżeli o tym samym, to nie rozumiem, dlaczego pełnomocnik ds. ochrony informacji niejawnych podlega bezpośrednio pod Pana Ministra (§ 2 ust. 6 zarządzenia Ministra Finansów nr 3 z dnia
20 stycznia 2010 r. w sprawie podziału kompetencji w Kierownictwie Ministerstwa Finansów), a kierownik komórki audytu wewnętrznego pod Podsekretarza Stanu – Głównego Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych. Moim zdaniem to, że Minister Finansów podpisuje roczny plan audytu oraz oświadczenie o stanie kontroli zarządczej i udziela imiennego upoważnienia do przeprowadzenia audytu nie wystarczy do uznania za zgodny (legalny) – w świetle przepisów ustawy o finansach publicznych – podział kompetencji w Kierownictwie Ministerstwa Finansów wynikający z zarządzeń Ministra Finansów nr 3 z dnia 20 stycznia 2010 r. i nr 6 z dnia 30 stycznia 2010 r.
Na koniec chcę przypomnieć Panu Ministrowi, że jednym z zadań, jakie wynikają z art. Art. 292.
w zakresie koordynacji audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych jest upowszechnianie standardów, o których mowa w art. 273 ust. 1. Ma to szczególne znaczenie dla audytorów wewnętrznych pracujących zarówno w jednostkach samorządu terytorialnego, jaki
i sektora rządowego. Szczególnie – jeżeli po poprzednim rządzie – dalej utrzymuję się niezgodna z Międzynarodowymi Standardami Profesjonalnej Praktyki Audytu Wewnętrznego praktyka łączenia organizacyjnego kontroli wewnętrznej i audytu wewnętrznego. Do dziś w wielu jednostkach finansów publicznych można spotkać takie „potworki organizacyjne” jak wydziały/biura kontroli i audytu. Audytu wewnętrznego nie należy utożsamiać z działalnością kontrolną, gdyż ta zarówno wewnętrzna, jak i zewnętrzna stanowi działalność operacyjną jednostki, której audytorzy ze względu na Międzynarodowe Standardy Profesjonalnej Praktyki Audytu Wewnętrznego nie powinni podejmować.
W piśmie numer DA6/4095/NWX/2010/776 z dnia 28.01.2010 r. Pan Podsekretarz Stanu Dariusz Daniluk stwierdza jednoznacznie, że kontrolę zarządczą należy wiązać z zarządzaniem jednostką lub grupą jednostek.
Zgodnie ze standardem 2130 działanie audytu wewnętrznego musi wspierać organizację
w utrzymaniu skutecznej kontroli poprzez ocenę jej skuteczności i efektywności oraz promowanie ciągłego usprawniania, a trudno mówić o obiektywnej i niezależnej ocenie w przypadku, kiedy audytor lub jego przełożony bierze udział w działalności operacyjnej jednostki.
Taka organizacja (podporządkowanie) audytu wewnętrznego powoduje naruszenie niezależności organizacyjnej lub indywidualnego obiektywizmu w postaci ograniczenia zakresu badania i może być przyczyną występowania konfliktu interesów.
Takimi uregulowaniami, jak te zawarte w podziale kompetencji w Kierownictwie Ministerstwa Finansów, a wynikające z zarządzeń Ministra Finansów nr 3 z dnia 20 stycznia 2010 r. i nr 6 z dnia 30 stycznia 2010 r. nie można promować dobrej praktyki w zakresie audytu wewnętrznego
w Polsce.
Jednocześnie chcę zwrócić uwagę Pana Ministra na zmiany w statucie MSWiA związane podporządkowaniem audytu wewnętrznego od 1 stycznia 2010 r. ponieważ moim zdaniem stanowią one dobrą praktykę w tym zakresie.