Artykuł 18 pkt 1 u.d.f.p. odwołuje się bezpośrednio do ustawy o rachunkowości, nie dotyczy natomiast sytuacji, w której obowiązki związane z inwentaryzacją wynikają z innej podstawy prawnej (np. zmiana osoby odpowiedzialnej materialnie lub jej wniosek, zdarzenie losowe mające lub mogące mieć wpływ na zmianę składników majątku, żądanie odpowiedniego organu.
Materialnoprawną podstawę odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych określone w art. 18 pkt 1 u.d.f.p. stanowią przepisy art. 26 i 27 u.o.r., regulujące obowiązek, częstotliwość i metody przeprowadzania inwentaryzacji (art. 26) oraz obowiązek udokumentowania jej przeprowadzenia i jej wyników, powiązania ich z zapisami ksiąg rachunkowych oraz wyjaśnienia i rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych (art. 27).