czwartek, 28 marca, 2024

Mikroekonomia – egzamin ustny

1. Wyjaśnij znaczenie pojęć analiza mikroekonomiczna i makroekonomiczna.


Analiza mikroekonomiczna zajmuje się szczegółowym badaniem indywidualnych decyzji dotyczą pojedynczych towarów. Np. możemy badać, dlaczego poszczególne gospodarstwa domowe preferują samochody a nie rowery oraz w jaki sposób producenci decydują o tym, czy wytwarzać samochody czy rowery. Mikroekonomiści oferują szczegółowe badania jednego aspektu życia gospodarczego, ale dla zachowania prostoty i jasności analizy pomijają jego związki z resztą gospodarki.


Jedna z najbardziej złożonych dziedzin mikroekonomii, znana jako ogólna teoria równowagi, bada równocześnie wszystkie rynki poszczególnych towarów.


Makroekonomia kładzie nacisk na wzajemne związki zachodzące w gospodarce jako całości. W swojej metodzie celowo upraszcza ona analizę poszczególnych elementów badanej całości w trosce o przejrzystość obrazu działania całej gospodarki. Np. makroekonomiści zazwyczaj nie dzielą dóbr konsumpcyjnych na samochody, rowery, telewizory, czy kalkulatory. Wolą oni traktować je jako jeden agregat pod nazwą dobra konsumpcyjne, ponieważ z punktu widzenia analizy współzależności między wydatkami między wydatkami gospodarstw domowych na dobra konsumpcyjne a decyzjami ich producentów zgłaszających popyt na maszyny i obiekty produkcyjne, posługiwanie się takim agregatem jest absolutnie wystarczające.


Makroekonomię ilustrują trzy pojęcia:



  • Produkt Narodowy Brutto (PNB) jest to wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych w gospodarce w danych w danym okresie (np. w ciągu 1 roku).
  • WskaĽnik cen jest miernikiem przeciętnego poziomu cen dóbr i usług w gospodarce. Porównuje ich poziom w danym okresie z poziomem w wybranym okresie w przeszłości.
  • Stopa bezrobocia jest to procentowy udział bezrobotnych w całości siły roboczej. (Begg „Mikroekonomia” s.46)

 


2. Wyjaśnij pojęcia: rynek, podaż, popyt.


Rynek to zespół warunków, które doprowadzają do kontaktu pomiędzy kupującymi i sprzedającymi w procesie wymiany dóbr i usług. Z pozoru różniące się od siebie rynki pełnią tę samą funkcję ekonomiczną. Ustalają one mianowicie ceny sprawiające, że ilość dóbr, na które ludzie zgłaszają zapotrzebowanie, zostaje zrównana z ilością oferowana do sprzedaży. Cena i ilość nie mogą być rozpatrywane oddzielnie.


Popyt to ilość dobra, jaką nabywcy są gotowi zakupić przy różnym poziomie ceny. Popyt zatem oznacza nie tyle jakąś jedną określoną ilość, ile raczej pewien zbiór ilości, jakie byłyby kupowane przez nabywców przy różnych poziomach ceny. Przy innych wielkościach stałych, wraz ze wzrostem ceny wielkość zapotrzebowania na dane dobro maleje.


Podaż to ilość dobra, jaką sprzedawcy są gotowi zaoferować przy różnym poziomie ceny. Podaż, zatem oznacza nie tyle jakąś jedną określoną ilość, ile raczej pewien zbiór różnych ilości oferowanych przy różnych poziomach ceny. Wraz ze wzrostem ceny, sprzedaż staje się bardziej opłacalna i w konsekwencji odpowiednio rośnie jej podaż Popyt określa postępowanie nabywców przy różnych poziomach ceny. Określonej cenie odpowiadają określone poziomy zapotrzebowania. Przy innych wielkościach nie zmienionych: 



  • im cena jest niższa, tym wyższe zapotrzebowanie,
  • im cena jest wyższa, tym większa jest ilość oferowana. (Begg „Mikroekonomia” s.76)

3. Formy prawne przedsiębiorstw – ogólna charakterystyka, udział w gospodarce.


Przedsiębiorstwa prywatne:


1) osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą – jest to najbardziej popularna forma w Polsce. W przedsiębiorstwach nie posiadających osobowości prawnej za zobowiązania firmy odpowiada właściciel, przy czym odpowiedzialność ta rozciąga się na majątek osobisty przedsiębiorcy;


2) indywidualne gospodarstwa rolne – małe i średnie gospodarstwa rodzinne łączą funkcje produkcyjne z funkcjami gospodarstw domowych. Niespełna 10%, to gospodarstwa większe, o powierzchni powyżej 15 ha. Gospodarstwa o powierzchni pow. 50 ha działają podobnie jak firmy prywatne.


3) spółdzielnie – dobrowolne zrzeszenia osób fizycznych, tworzone w celu prowadzenia wspólnej działalności gospodarczej. Członkowie wnoszą wkłady pieniężne lub rzeczowe. Zarządzanie odbywa się na zasadach samorządowych, przy czym każdy członek ma jeden głos, niezależnie od wysokości wkładu. Podział nadwyżki dokonywany jest wg. dwóch kryteriów: bieżącego wkładu pracy (wynagrodzenie za pracę) oraz wniesionego wkładu (dywidenda).


4) spółki osobowe:



  • spółka cywilna – umowa dwóch osób lub więcej osób, dążących do osiąg-nięcia pewnego celu gospodarczego przez wspólną pracę oraz wniesienie wkładów majątkowych. Wspólnicy uczestniczą w zyskach i stratach oraz odpowiadają solidarnie całym swym majątkiem osobistym za zobowiązania spółki. Działa na podstawie prawa cywilnego i nie ma osobowości prawnej. 
  • spółka jawna – zrzeszenie dwóch lub więcej osób działających na gruncie prawa handlowego, którego celem jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa na zasadzie pełnej i solidarnej odpowiedzialności wspólników odpowiadających całym swym majątkiem osobistym. Nie ma osobowości prawnej, lecz posiada wyodrębniony majątek.
  • spółka komandytowa – odpowiedzialność głównych wspólników jest nieograni-czona, a pozostali odpowiadają tylko do wysokości wniesionego wkładu.

5) spółki kapitałowe:



  • spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – tworzy ją jedna lub więcej osób. Majątek spółki jest wyodrębniona własnością. Właściciele nie ponoszą wobec wierzycieli odpowiedzialności za zaciągnięte przez spółkę zobowiązania (poza podatkowymi). Jest dosyć popularną forma w Polsce.
  • spółka akcyjna – jest również osoba prawną. Jej właścicielami są akcjona-riusze. Właściciel akcji nabywa prawo współdecydowania i udziału w zyskach. Jest to najczęściej spotykana forma organizacyjna wielkich przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych, komunikacyjnych, banków i towarzystw ubezp.

Przedsiębiorstwa publiczne:



  • przedsiębiorstwo państwowe – samodzielny, samorządny i samofinansujący się podmiot gospodarczy, mający osobowość prawną, którego założycielami mogą być centralne i wojewódzkie organy administracji państwowej, banki państwowe i inne instytucje. Organami przedsiębiorstw państwowego są: ogólne zebranie pracowników, rada nadzorcza i dyrektor.
  • przedsiębiorstwa komunalne – zakładane są przez samorządy terytorialne (gminy). Ich celem jest świadczenie usług w sferze użyteczności publicznej (utrzymanie dróg, wodociągi i kanalizacja, energia elektryczna i cieplna, komunikacja miejska,itp). Mogą również świadczyć usługi komercyjne dla zasilenia budżetu gminy.
  • jednoosobowe spółki skarbu państwa – powstały z procesu prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. (Matkowski s.106)

4. Podstawowe modele rynku:


a) konkurencja – konkurencja doskonała jest to rynek, na którym działa wielu producentów i konsumentów, nie ma barier wejścia (i wyjścia), produkt jest jednorodny o czym powszechnie wiadomo. (materiały ze szkolenia)


b) oligopol – jest to rynek, na którym działa niewiele (kilka, kilkanaście) firm. Bariery wejśia na rynek są dość wysokie, a o zachowaniach przedsiębiorstw decyduje ich współzależność. Oligopol to pośrednia forma między konku-rencją monopolistyczną a monopolem. Przedsiębiorstwa oligopolistyczne mają znaczny wpływ na wielkość oferty w gałęzi a zatem i na cenę rynkową. Zachowania poszczególnych firm zależą od zachowań ich konkurentów i od oczekiwań dotyczących tych zachowań. (materiały ze szkolenia)


c) monopol – jest to rynek, na którym działa nie zagrożony inwazją innych przedsiębiorstw jedyny dostawca produktu w gałęzi. Monopolista nie boi się konkurencji, ponieważ chronią go bariery wejścia. (materiały ze szkolenia)


6. Praca, ziemia, kapitał jako czynniki rynku produkcji.


Do wytwarzania dóbr i usług konieczne ą nakłady różnych czynników produkcji. Teoria ekonomii wyodrębnia trzy podstawowe czynniki wytwórcze: 



  • praca – dostępna ilość siły roboczej, a uwzględniając kwalifikacje – tzw. kapitał ludzki.
  • kapitał – zasób środków pieniężnych (kapitał pieniężny) i rzeczowych (kapitał rzeczowy), niezbędnych do produkcji. Kapitał finansowy to zasób środków pieniężnych oraz papierów wartościowych. Kapitał rzeczowy to zasób środków produkcji: budynków maszyn i urządzeń, materiałów i surowców. Kapitał trwały to zasób trwałych środków produkcji (budynków, maszyn i urządzeń oraz środków transportu), zużywających się stopniowo i funkcjonujących zwykle w wielu cyklach produkcyjnych. Kapitał obrotowy to zasób nietrwałych środków produkcji (surowców i materiałów), zużywających się w jednym cyklu produkcyjnym.
  • ziemia – to nie tylko użytki rolne i lasy. To także przestrzeń gospodarcza, tereny pod budownictwo, infrastrukturę i działalność produkcyjną. „Ziemia” to także morza i oceany, rzeki, jeziora a nawet powietrze. Ziemia to również surowce kopalne wydobywane z ziemi. (Matkowski s.33)

7. Rynek kapitału.


Kapitałem nazywamy zasób środków pieniężnych lub rzeczowych, inwestowany w działalność gospodarczą z zamiarem osiągnięcia zysku. Rozróżniamy dwie główne postacie kapitału: kapitał finansowy (pieniądze, papiery wartościowe) oraz kapitał rzeczowy trwały (budynki, maszyny, środki transportu) i rzeczowy (surowce, materiały).


Dobrami kapitałowymi (inwestycyjnymi) nazywamy produkty, które służą do powiększania zasobów majątku rzeczowego lub do odtworzeni ubytku tych zasobów powstających na skutek zużycia.


Majątek narodowy to zasoby dóbr trwałych i ziemi. Część tego majątku jest w posiadaniu gospodarstw domowych i zaspokaja indywidualne potrzeby konsump-cyjne (mieszkania, samochody, działki rekreacyjne, itp.). Znaczną część majątku narodowego stanowią dobra publiczne (szkoły i szpitale, ulice i parki, autostrady, latarnie morskie, obiekty wojskowe i administracyjne). Dużą część stanowią obiekty o przeznaczeniu gospodarczym: produkcyjne, handlowe i usługowe wraz z wyposażeniem (kopalnie, fabryki, gospodarstwa rolne, sklepy, hotele, lotniska itp.). (Matkowski s.214)


8. Rynek pracy – zjawisko bezrobocia.


Praca jest specyficznym czynnikiem produkcji, który pozostaje własnością poszczególnych osób. Na rynku pracy spotykają się osoby chcące wynająć pracowników, czyli pracodawcy, oraz osoby oferujące swe umiejętności, zdolności i pracowitość w zamian za ekwiwalent pienięż, zwany płacą.


Płaca jest ceną pracy, stanowiącą wynagrodzenie za jednostkę produktu. Umowa o pracę może obejmować również tzw. korzyści niepieniężne, w formie dobrych warunków pracy.


Popyt na pracę przy danej cenie pracy warunkują:



  • zmiany cen produktu wytwarzanego przez pracowników,
  • zmiany w produkcie marginalnym pracy, powstałe w wyniku intensywniejszej pracy oraz postępu technicznego.

Podaż pracy jest wyznaczona w danym czasie przez liczbę pracowników chętnych do pracy podczas określonej liczby godzin, przy danym poziomie płacy.


Stopa bezrobocia jest to odsetek nie zatrudnionej siły roboczej w stosunku do ogólnej liczby ludzi zdolnych do pracy. Przyczyny bezrobocia: 



  • liberalizacja handlu zagranicznego,
  • wdrażanie nowych technologii pracooszczędnych,
  • nadmiernie opiekuńcze rozwiązania socjalne,
  • zmiany strukturalne polegające na przenoszeniu pracochłonnych dziedzin gospodarki do krajów o taniej sile roboczej.

 


9. Funkcje państwa w gospodarce.


Problemy występujące w gospodarce rynkowej, w których konieczna jest interwencja państwa: 


niedoskonała konkurencja – obowiązkiem państwa jest ograniczenie dyktatu cenowego monopolistów, przeciwdziałanie niedozwolonym porozumieniom producentów i zapewnienie warunków sprzyjających wolnej konkurencji i ochronie konsumentów, za pośrednictwem organów antymonopolowych; 



  • efekty zewnętrzne – efekt zewnętrzny może być dodatni (np. wybudowanie drogi dojazdowej do fabryki, z której będą mogli też korzystać mieszkańcy danej okolicy) i ujemny (np. niszczenie środowiska). Organy władzy mogą zachęcać do pewnych działań różnymi metodami lub jej ograniczać;
  • dobra publiczne – istnienie dóbr publicznych wiąże się z problemem niewspółmierności między zakresem korzystania przez poszczególne jednostki z dóbr i usług publicznych a stopniem ich udziału w finansowaniu potrzeb zbiorowych. Występuje tu tzw. efekt gapowicza, polegający na tym, że wiele osób i firm korzysta z bezpłatnych świadczeń publicznych, nie ponosząc żadnych kosztów, co przerzuca ich ciężar na inne jednostki płacących na ten cel podatki. Znaczna część infrastruktury gospodarczej i społecznej składa się z dóbr publicznych, których nie dostarczyłby nieodpłatnie sektor prywatny. Państwo wykonuje w interesie społecznym wiele ważnych funkcji, których sektor prywatny nie może lub nie chce wykonywać;
  • dobra pożądane i niepożądane – system rynkowy i kształtujący się w jego ramach podział dochodów, nie zapewnia ludziom uboższym pełnego dostępu do niektórych społecznie pożądanych dóbr (np. mieszkanie, ochrona zdrowia, oświata). W interesie społecznym leży zapewnienie dostępu do tego rodzaju dóbr. Z drugiej strony niektóre produkty i usługi dostępne na rynku, takie jak alkohol, papierosy czy wydawnictwa pornograficzne, wywołują znane problemy społeczne, co skłania państwo w kierunku ograniczania ich konsumpcji. Państwo popiera produkcję i konsumpcję dóbr społecznie pożądanych, a jednocześnie stara się ograniczyć produkcję i konsumpcję dóbr niepożądanych;
  • braki w zaopatrzeniu rynku – niektóre dobra i usługi będące przedmiotem obrotu rynkowego nie są wytwarzane w odpowiedniej ilości przez sektor prywatny z powodu niskiej opłacalności, dużego ryzyka lub innych przyczyn (np. książki, teatry, koleje, komunikacja miejska). Wypełnieniem tych luk, powstających w gospodarce rynkowej, musi zająć się państwo;
  • informacja – ważną funkcją państwa jest udostępnienie społeczeństwu prawdziwej informacji o wydarzeniach politycznych w kraju i za granicą, życiu społecznym i kulturalnym, jak również o aktualnej sytuacji gospodarczej. Dotyczy to również rzetelnej informacji o technologiach i produktach (zwłaszcza szkodliwych dla zdrowia);
  • problemy rozwojowe – gospodarka rynkowa nie rozwiązuje samoczynnie takich problemów jak bezrobocie, inflacja i okresowe kryzysy. Nie zawsze też zapewnia szybki i harmonijny rozwój. Rządy wszystkich państw prowadzą określoną politykę gospodarczą, której celem jest zapewnienie równowagi rynkowej przy wysokim poziomie produkcji i zatrudnienia oraz stymulowanie wzrostu gospodarczego;
  • podział dochodów – w wyniku działania wolnego rynku, może być nierówny a nawet niesprawiedliwy. Rządy angażują się dość szeroko w redystrybucję dochodów, której celem jest zmniejszenie dysproporcji w dochodach różnych grup społecznych, a przede wszystkim udzielenie pomocy ludziom najuboższym w celu wyeliminowania rażących przejawów ubóstwa i zapewnienia wszystkim obywatelom pewnego minimalnego poziomu życia. Główne narzędzie redystrybucji to system podatkowy i świadczeń społecznych.

Interwencja państwa w gospodarce przyjmuje różne formy:



  • przepisy regulujące działalność gospodarczą,
  • podatki i wydatki państwowe,
  • polityka gospodarcza,
  • ochrona konkurencji,
  • własność publiczna. (Matkowski s.274)

10. Nacjonalizacja i prywatyzacja.


Nacjonalizacja to przejęcie przedsiębiorstw prywatnych przez sektor publiczny.


Prywatyzacja to sprzedaż firm, będących własnością publiczną, sektorowi prywatnemu. (Begg s.517)


Trzy główne formy prywatyzacji stosowane w krajach postsocjalistycznych to:



  • sprzedaż przedsiębiorstwa,
  • przekazanie własności pracownikom,
  • przekazanie własności obywatelom w ramach powszechnego uwłaszczenia.

W Polsce wyodrębnia się trzy metody prywatyzacji:



  • bezpośrednia – polega na sprzedaży przedsiębiorstwa publicznego, wniesieniu jego majątku do spółki tworzonej z udziałem Skarbu Państwa lub na oddaniu go w odpłatne użytkowanie w trybie dzierżawy lub leasingu;
  • pośrednia – dokonywana w dwóch etapach. Pierwszy to komercjalizacja – przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa. Drugi polega na przekształceniu przedsiębiorstwa w spółkę prywatną poprzez sprzedaż akcji lub za pośrednictwem Narodowych Funduszy Inwestycyjnych.
  • likwidacja – ogłoszenie upadłości przedsiębiorstwa i przekazanie pozostałego majątku wierzycielom, sprzedaż albo wniesienie do spółki z udziałem skarbu państwa. Przy likwidacji państwowych gospodarstw rolnych użytkowane przez nie grunty zostały włączone do własności rolnej Skarbu państwa.

11.02.2005

PAWhttp://www.audyt.net
Portal zawierający praktyczne informacje dla audytorów wewnętrznych, a także narzędzia i wzorce dokumentów audytowych oraz informacje o szkoleniach, artykułach prasowych i książkach o tematyce audytorskiej.

Najpopularniejsze

Specjalista ds. marketingu (usługi audytorskie) w Kancelarii Audytorskiej

Kancelaria Audytorska EXPERIO poszukuje kandydatów na stanowisko: Specjalista ds. marketingu (usługi audytorskie) w Kancelarii Audytorskiej

NIK o dotowaniu zadań zleconych samorządom

Ocena systemu dotowania zadań zleconych samorządom jest zróżnicowana i zależy od charakteru udzielonych dotacji. W całym systemie dotacyjnym najwięcej udzielano dotacji o charakterze transferowym - i ich przekazywanie...

III Kongres GRC 2017

III Kongres GRC 2017 Governance Risk Compliance Audyt wewnętrzny, Cyberbezpieczeństwo,  18-19 października, Warszawa   Najważniejsze wydarzenie w zakresie Governance Risk Compliance w Polsce, najlepsze doświadczenie, wybitni eksperci. PBSG, SDPK i...

Fraud Specialist –EMEA

Citi Service Center Poland poszukuje kandydatów na stanowisko: Fraud Specialist –EMEA Location: Warszawa 17022067 The role reports to Head of International Wholesale Cards Fraud Risk Management and is...

Najnowsze komentarze