Rozdział 5
Audyt wewnętrzny oraz koordynacja kontroli finansowej i audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych
Art. 48. 1. Audytem wewnętrznym jest ogół działań obejmujących:
1) niezależne badanie systemów zarządzania i kontroli w jednostce, jednostce tym procedur kontroli finansowej, o których mowa w art. 47 ust 3, w wyniku którego kierownik jednostki uzyskuje obiektywną i niezależną ocenę adekwatności, efektywności i skuteczności tych systemów;
2) czynności doradcze, w tym składanie wniosków, mające na celu usprawnienie funkcjonowania jednostki.
Ocena, o której mowa w ust 1 pkt 1, dotyczy w szczególności:
1) zgodności prowadzonej działalności księgowych przepisami prawa oraz obowiązującymi księgowych jednostce procedurami wewnętrznymi;
2) efektywności księgowych gospodarności podejmowanych działań księgowych zakresie systemów zarządzania księgowych kontroli;
3) wiarygodności sprawozdania finansowego oraz sprawozdania księgowych wykonania budżetu.
Art. 49. 1. Audyt wewnętrzny prowadzi się w:
1) jednostkach, o których mowa w art. 121 ust 2 (dawny art. 83 ust. 2; )
2) ministerstwach;
3) Kancelarii Prezesa Rady Ministrów;
4) urzędach centralnych;
5) Rządowym Centrum Studiów Strategicznych;
6) Rządowym Centrum Legislacji
7) Urzędzie Komitetu Integracji Europejskiej;
8) urzędach wojewódzkich;
9) urzędach celnych;
10) izbach celnych;
11) urzędach kontroli skarbowej;
12) urzędach skarbowych;
13) izbach skarbowych
14) funduszach celowych, stanowiących wyodrębnione jednostki organizacyjne;
15) Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzanych przez nie funduszach;
16) Narodowym Funduszu Zdrowia;
17) należących do sektora finansów publicznych państwowych osobach prawnych utworzonych na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych;
18) powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury;
19) jednostkach organizacyjnych Służby Więziennej.
20) Regionalnych izbach obrachunkowych
2. Audyt wewnętrzny prowadzi się w innych, niż wymienione w ust. 1, jednostkach sektora finansów publicznych, w tym w jednostkach samorządu terytorialnego, jeżeli jednostki te gromadzą znaczne środki publiczne lub dokonują znacznych wydatków publicznych.
3. Do środków publicznych, o których mowa w ust. 2, dolicza się odpowiednio dochody własne i wydatki nimi finansowane jednostek budżetowych oraz dochody i wydatki funduszu motywacyjnego państwowej jednostki budżetowej.
4. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, dla jednostek, o których mowa w ust 2:
1) łączną kwotę środków publicznych gromadzonych w ciągu roku kalendarzowego, której przekroczenie powoduje obowiązek prowadzenia audytu wewnętrznego w jsfp;
2) łączną kwotę wydatków i rozchodów środków publicznych, dokonywanych w ciągu roku kalendarzowego, których przekroczenie powoduje obowiązek prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych;
3) termin których ciągu którego jsfp będą zobowiązane do rozpoczęcia audytu wewnętrznego.
5. Jeżeli ujęte w budżecie jst gromadzone środki publiczne lub wydatki i rozchody środków publicznych przekroczą kwotę określoną w rozporządzeniu wydanym na podstawie ust 4, to audyt wewnętrzny prowadzi się w urzędzie danej jst
6. Kwoty określone których rozporządzeniu wydanym na podstawie ust 4 nie mogą być niższe niż 0,001% produktu krajowego brutto.
7. Dla ustalenie kwot, o których mowa w ust 4 pkt 1 i 2, do środków publicznych, publicznych których mowa w ust 5, zalicza się kwoty środków państwowych funduszy celowych przekazywane jst na wykonanie zadań własnych i zadań zleconych z zakresu administracji rządowej jst.
Art. 50. 1. W urzędach w rozumieniu przepisów o służbie cywilnej, zadania związane z kontrolą finansowa i audytem wewnętrznym przypisane kierownikowi jednostki, wykonuje dyrektor generalny.
2. W jednostkach podsektora samorządowego zadania związane z kontrolą finansową i audytem wewnętrznym wykonuje kierownik jednostki.
Art. 51. 1. Audyt wewnętrzny w jednostce sektora finansów publicznych prowadzi audytor wewnętrzny zatrudniony w tej jednostce, z zastrzeżeniem ust. 2-7 i ust. 12.
2. W państwowej jednostce budżetowej działającej poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej audyt wewnętrzny przeprowadza audytor wewnętrzny zatrudniony w jednostce nadrzędnej lub nadzorującej.
3. W państwowych szkołach wyższych, w których nie zostały przekroczone kwoty określone w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 49 ust 4, audyt wewnętrzny przeprowadza audytor wewnętrzny zatrudniony:
1) w nadzorującym je ministerstwie albo
2) w jednej ze szkół wyższych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego na podstawie porozumień zawartych pomiędzy rektorami tych szkół.
4. W sądzie rejonowym audyt wewnętrzny przeprowadza audytor wewnętrzny zatrudniony w sądzie okręgowym.
5. W prokuraturze rejonowej audyt wewnętrzny przeprowadza audytor wewnętrzny zatrudniony w prokuraturze okręgowej.
6. W jednostkach organizacyjnych Służby Więziennej podległych Dyrektorowi Generalnemu Służby Więziennej , z wyjątkiem okręgowych inspektoratów Służby Więziennej audyt wewnętrzny przeprowadza audytor wewnętrzny zatrudniony w Centralnym Zarządzie Służby Więziennej. W jednostce organizacyjnej Służby Więziennej podległej dyrektorowi okręgowemu Służby Więziennej audyt wewnętrzny przeprowadza audytor wewnętrzny zatrudniony w okręgowym inspektoracie Służby Więziennej.
7. W zakładzie budżetowym utworzonym przez Ministra Sprawiedliwości audyt wewnętrzny przeprowadza audytor wewnętrzny zatrudniony w Ministerstwie Sprawiedliwości, z zastrzeżeniem ust. 6.
8. Audytor wewnętrzny podlega bezpośrednio kierownikowi jednostki, który zapewnia organizacyjną odrębność wykonywania przez niego zadań określonych w ustawie.
9. Rozwiązanie stosunku pracy z audytorem wewnętrznym zatrudnionym w jednostkach, o których mowa w art. 49 ust 1 i 2, nie może nastąpić bez zgody Głównego Inspektora Audytu Wewnętrznego.
10. Zmiana warunków pracy audytora wewnętrznego zatrudnionego w jednostkach, jednostkach których mowa w art. 49 ust 1 i 2, może być dokonana po zasięgnięciu opinii GIAW.
11. GIAW może żądać informacji i dokumentacji dotyczących rozwiązania stosunku pracy z audytorem wewnętrznym, w zakresie niezbędnym do wyrażenia zgody, o której mowa w ust 9.
12. W uzasadnionych przypadkach, z wyłączeniem jednostek sektora samorządowego, Minister Finansów może wyrazić zgodę na prowadzenie audytu wewnętrznego w jednostkach nadzorowanych lub podległych przez audytora zatrudnionego w jednostce nadzorującej lub nadrzędnej.
Art. 52. Kierownik jsfp obowiązanej do prowadzenia audytu wewnętrznego może utworzyć komórkę audytu wewnętrznego, w której są zatrudnieni audytorzy i inne osoby. Działalność tej komórki koordynuje audytor wewnętrzny wyznaczony przez kierownika jednostki.
Art. 53. 1. Audyt wewnętrzny, z zastrzeżeniem ust. 2, przeprowadza się na podstawie rocznego planu audytu wewnętrznego jednostki sektora finansów publicznych, zwanego dalej „planem audytu”. 2. W uzasadnionych przypadkach audyt wewnętrzny przeprowadza się poza planem audytu.
3. Plan audytu przygotowuje audytor wewnętrzny w porozumieniu z kierownikiem jednostki.
4. Plan audytu zawiera w szczególności:
1) analizę obszarów ryzyka w zakresie gromadzenia środków publicznych i dysponowania nimi;
2) tematy audytu wewnętrznego;
3) proponowany harmonogram realizacji audytu wewnętrznego;
4) planowane obszary, które powinny zostać objęte audytem wewnętrznym w kolejnych latach.
5. Audytor wewnętrzny przedstawia kierownikowi jednostki i Głównemu Inspektorowi Audytu Wewnętrznego:
1) do końca marca każdego roku – sprawozdanie z wykonania planu audytu za rok poprzedni;
2) do końca paĽdziernika każdego roku – plan audytu na rok następny.
6. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, tryb sporządzania oraz wzór sprawozdania, o którym mowa w ust. 5 pkt. 1, uwzględniając informacje wynikające ze sprawozdań z przeprowadzenia audytu wewnętrznego zrealizowanego na podstawie planu audytu.
Art. 54 1. Do przeprowadzania audytu wewnętrznego uprawnia imienne upoważnienie wystawione przez kierownika jednostki oraz legitymacja służbowa lub dowód tożsamości.
2. W przypadkach wymagających specjalnych kwalifikacji audytor wewnętrzny może, w uzgodnieniu z kierownikiem jednostki, powołać rzeczoznawcę.
Art. 55. 1. Przed rozpoczęciem audytu wewnętrznego w komórce organizacyjnej audytor wewnętrzny zawiadamia kierownika tej komórki o przedmiocie i czasie trwania audytu wewnętrznego.
2. Kierownik komórki, o której mowa w ust. 1, zapewnia audytorowi wewnętrznemu warunki niezbędne do sprawnego przeprowadzania audytu wewnętrznego, przedstawia żądane dokumenty oraz ułatwia terminowe udzielanie wyjaśnień przez pracowników tej komórki.
3. Obowiązkiem audytora wewnętrznego jest rzetelne, obiektywne i niezależne:
1) ustalenie stanu faktycznego w zakresie funkcjonowania gospodarki finansowej;
2) określenie oraz analiza przyczyn i skutków uchybień;
3) przedstawienie zaleceń w sprawie usunięcia uchybień lub wprowadzenia usprawnień.
4. Wyniki audytu wewnętrznego przedstawia się w sprawozdaniu z przeprowadzenia audytu wewnętrznego.
Art. 56. 1. Sprawozdanie z przeprowadzenia audytu wewnętrznego jest przekazywane kierownikowi jednostki.
2. Kierownik jednostki, na podstawie sprawozdania z przeprowadzenia audytu wewnętrznego, podejmuje działania mające na celu usunięcie uchybień oraz usprawnienie funkcjonowania jednostki, informując o tym audytora wewnętrznego.
3. Jeżeli w terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania sprawozdania z przeprowadzenia audytu wewnętrznego nie zostaną podjęte działania mające na celu usunięcie uchybień, kierownik jednostki informuje o tym Głównego Inspektora Audytu Wewnętrznego oraz audytora wewnętrznego, uzasadniając brak podjęcia działań, z zastrzeżeniem ust. 4.
4. W jednostkach podległych lub nadzorowanych przez właściwych ministrów, w przypadku, o którym mowa w ust. 3, kierownik jednostki informuje również właściwego ministra.
Art. 57. 1. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób i tryb przeprowadzania audytu wewnętrznego, a w szczególności:
1) szczegółowe warunki planowania audytu wewnętrznego, w tym wzór planu audytu,
2) sposób dokumentowania wyników audytu wewnętrznego,
3) sposób współpracy z pracownikami komórki, w której jest przeprowadzany audyt wewnętrzny,
4) tryb sporządzania oraz elementy sprawozdania, o którym mowa w art. 55 ust. 4 – z uwzględnieniem powszechnie uznawanych standardów.
Art. 58. Audytorem wewnętrznym może być osoba, która:
1) ma obywatelstwo polskie;
2) ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych;
3) nie była karana za przestępstwo popełnione z winy umyślnej;
4) posiada wyższe wykształcenie;
5) złożyła z pozytywnym wynikiem egzamin przed Komisją Egzaminacyjną, zwaną dalej „Komisją”.
Art. 59. 1. Komisję powołuje na czteroletnią kadencję Minister Finansów spośród pracowników urzędu obsługującego Ministra Finansów, zwanego dalej „Ministerstwem”, pracowników naukowych lub naukowo-dydaktycznych w dziedzinach objętych zakresem tematycznym egzaminu. W skład Komisji mogą wchodzić także przedstawiciele organizacji, których celem jest promowanie i rozwój audytu wewnętrznego.
2. W skład Komisji wchodzi nie więcej niż 8 członków.
3. Przewodniczącego Komisji i sekretarza Komisji wyznacza Minister Finansów z grona jej członków.
4. Członkowie Komisji wykonują swoje funkcje za wynagrodzeniem.
Art. 60. 1. W celu sprawdzenia praktycznego i teoretycznego przygotowania kandydata na audytora wewnętrznego Komisja przeprowadza egzamin.
2. Egzamin obejmuje zagadnienia z zakresu metodyki przeprowadzenia audytu, standardów audytu, administracji publicznej, finansów publicznych, mikroekonomii oraz oszacowania ryzyka.
3. Komisja ustala szczegółowy zakres tematów egzaminów.
4. Egzamin składa się z części pisemnej i ustnej. Warunkiem dopuszczenia do części ustnej jest zdanie z wynikiem pozytywnym części pisemnej egzaminu.
5. Za egzamin pobiera się opłatę, która stanowi dochód budżetu państwa.
6. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia:
1) regulamin działania Komisji,
2) sposób organizowania i regulamin przeprowadzania egzaminu,
3) wzór zaświadczenia o złożeniu egzaminu z wynikiem pozytywnym,
4) wysokość opłaty za udział w egzaminie,
5) sposób ustalania i wysokość wynagrodzeń członków Komisji – mając na uwadze zapewnienie sprawnego, obiektywnego i rzetelnego sprawdzenia przygotowania kandydatów oraz uwzględnienie rzeczywistych kosztów postępowania egzaminacyjnego.
Art. 61. Do egzaminu może zostać dopuszczona osoba spełniająca warunki, o których mowa w art. 58 pkt 1-4.
Art. 62. 1. Organem administracji rządowej właściwym w sprawie koordynacji kontroli finansowej i audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych jest Minister Finansów.
2. Zadania określone w ust. 1 Minister Finansów wykonuje przy pomocy:
1) Głównego Inspektora Audytu Wewnętrznego, zatrudnionego w Ministerstwie Finansów na zasadach i w trybie określonych w przepisach o służbie cywilnej;
2) komórki organizacyjnej, wyodrębnionej w tym celu w strukturze Ministerstwa Finansów.
3.GIAW sprawuje nadzór merytoryczny nad komórką, Głównego której mowa Głównego ust. 2 pkt. 2.
4. Do Głównego Inspektora Audytu Wewnętrznego stosuje się art. 58
5. W odniesieniu do jednostek sektora samorządowego kompetencje GIAW, z wyłączeniem wyrazania zgody na rozwiązaniestosunku pracy z audytorem wewnętrznym, wykonują odpowiednio wójt, burmistrz, prezydent, starosta lub marszałek województwa.
Art. 63. 1. Koordynacja kontroli finansowej i audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych obejmuje:
1) określanie i upowszechnianie standardów kontroli finansowej, zgodnych z powszechnie uznawanymi standardami;
2) określanie i upowszechnianie standardów audytu wewnętrznego, zgodnych z powszechnie uznawanymi standardami;
3) współpracę z zagranicznymi instytucjami, zajmującymi się audytem wewnętrznym;
4) uzyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie i analizowanie informacji w trybie określonym w niniejszym rozdziale oraz podejmowanie działań w celu poprawy funkcjonowania audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych.
2. Minister Finansów określi Finansów formie komunikatu oraz ogłosi Finansów Dzienniku Urzędowym Ministra Finansów standardy, Finansów których mowa Finansów ust. 1 pkt 1 i 2.
3. Minister Finansów dokonuje w jednostkach, o których mowa w art. 49ust. 1 i 2 z wyłączeniem jednostek samorządowego, oceny:
1) stosowania przepisów ustawy w zakresie kontroli finansowej i audytu wewnętrznego,
2) funkcjonowania standardów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2 – zwanej dalej „oceną”.
4. Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów, co najmniej raz w roku, zbiorcze sprawozdanie z funkcjonowania kontroli finansowej i audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych, o których mowa w art. 49ust. 1 i 2, z wyłączeniem jednostek sektora samorządowego, wraz z oceną przestrzegania powszechnie uznawanych standardów w tym zakresie oraz propozycjami działań zmierzających do ich usprawnienia.
Art. 64. Główny Inspektor Audytu Wewnętrznego opracowuje roczny plan przeprowadzania oceny zatwierdzany przez Ministra Finansów.
Art. 65. 1. Ocenę w jednostkach, o których mowa w art. 49 ust. 1 i 2, z wyłączeniem jednostek sektora samorządowego, przeprowadzają pracownicy komórki, określonej w art. 62 ust. 2 pkt 2, na podstawie pisemnego upoważnienia Głównego Inspektora Audytu Wewnętrznego, zwani dalej „upoważnionymi pracownikami”.
2. Upoważnienie, o którym mowa w ust. 1, zawiera:
1) imię i nazwisko upoważnionego pracownika;
2) wskazanie jednostki, w której dokonuje się oceny;
3) szczegółowy przedmiot oceny;
4) termin przeprowadzenia oceny.
3. Przeprowadzenie oceny następuje po okazaniu upoważnienia, o którym mowa w ust. 1, oraz legitymacji służbowej lub dowodu tożsamości.
Art. 66. Upoważnieni pracownicy, w zakresie przeprowadzanej oceny, mają prawo do:
1) wstępu do obiektów i pomieszczeń jednostki, w której przeprowadza się ocenę;
2) wglądu do dokumentów i innych materiałów;
3) uzyskania od pracowników jednostki, w której przeprowadza się ocenę, ustnych i pisemnych wyjaśnień.
Art. 67. 1. Po zakończeniu oceny upoważniony pracownik przedstawia na piśmie wyniki oceny kierownikowi jednostki, w której przeprowadzono ocenę, oraz, za pośrednictwem Głównego Inspektora Audytu Wewnętrznego, Ministrowi Finansów.
2. Kierownik jednostki, w której przeprowadzono ocenę, może przedstawić Ministrowi Finansów, za pośrednictwem Głównego Inspektora Audytu Wewnętrznego, zastrzeżenia do wyników oceny.
